Parochie van Onze Lieve Vrouw presentatie
Parochie: Onze Lieve Vrouw presentatie van het dorp Aarle.
Opgericht: Onbekend
Opgeheven: 1-1-2015
Geschiedenis
Prins Frederik Hendrik van Oranje Nassau veroverde Den Bosch namens de protestantse opstandelingen in 1629.
Na 1631 mocht de heilige mis niet meer worden opgedragen in kerken. [1]
Een gevolg van de onderdrukking was dat de rijkste families hun bezittingen verlieten en naar de Zuidelijke Nederlanden verhuisden. Zo betaalden zij ook geen belastingen meer in Aarle-Rixtel wat natuurlijk nadelig is voor het dorpsbestuur. [2]
De pastoors van Rixtel en Aarle vluchtte in 1642 naar Gemert.
In 1648 werden de kerken van Aarle en Rixtel van de katholieken in beslag genomen. Ze werden door de nieuwe overheid (De Republiek der 7 verenigde Nederlanden) gegeven aan de protestanten.
Pastoor Verbaarschot vluchtte naar Gemert om uit handen van de protestanten te blijven.
Men probeerde in alle parochies in de Meierij predikanten aan te stellen.
In 1655 verbood men elke vorm van Katholiek onderwijs. [3]
Vanaf 1672 / 1673 maakten de katholieken voortaan gebruik van de nieuwe schuurkerk. De Katholieke religie werd alsnog oogluikend toegestaan. Men moest wel elk jaar hiervoor belasting betalen.
In de tijd van pastoor Bartholomeus Cox (halverwege 18e eeuw - 1788) waren er 720 communicanten in de parochie. Daarvan konden er maar 600 het communiegeld betalen van 8 stuivers per jaar. [4]
De opbrengst van de collecte in de kerk is voor de pastoor, hij betaald hier zijn levensonderhoud van.
Trouwen kost 30 stuivers. Begraven kost 15 stuivers.
In 1791 bouwt pastoor Severinus Gerardus Koekhofs een pastorie tegenover de Schuurkerk.
Op 1-1-1843 krijgt deze parochie haar eerste kapelaan na de reformatie. [5]
Herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853.
Na 1853 werd er een klooster gebouwd, de bedevaarten en de processie werden weer ingesteld door bisschop Zwijsen.
De kerkgebouwen
1 De kerk van Aarle
2 1671 Bij het huis van pastoor Andreas Swinkels, waar dagelijks de de afgodische dienst is doende. [6]
3 De schuurkerk van Aarle-Rixtel vanaf ongeveer 1672/1673.
4 1846 Kerk van Aarle-Rixtel
de Kapel
Kapel van Onze Lieve Vrouw in het zand
De pastorieën
1 In 1720 moet de oude geconfisceerde Katholieke pastorie nog bestaan hebben, want de eigenaren de erfgenamen van secretaris Adriaan Willem Rijers bieden hem te koop aan. [7]
2 Na 1642 verbleven pastoors in Gemert en later op Huize ter Smisse.
3 De pastorie van 1791. Gebouwd door pastoor Koekhofs tegenover de Roskam.
4 Gebouwd 1895 Dorpsstraat 7 [8]
5 Rond 1970 / 1971 was er een tijdelijke pastorie in Bosscheweg 20 [9]
6 1972 Heindertweg 1 telefoon 1215
Priesters
Klik hier voor een lijst met Pastoors, Kapelaans en Kosters
Koster
Rond 1976 haalt de koster de contanten van de gezinsbijdragen zelf op. [10]
Voor de lijst van kosters zie hierboven in de pastoorslijst.
Het kerkbestuur
De kerkmeesters en de pastoor vormen het kerkbestuur / parochiebestuur.
De pastoor is de voorzitter.
In 1991 zijn er 4 kerkmeesters / leden en de pastoor vormen het kerkbestuur. [11]
Lijst van kerkmeesters van Aarle en secretarissen en penningmeesters
De Katholieke gebruiken
Met Palmzondag trekken de boeren naar de hoogmis met een busseltje palm onder de arm. In de kerk wordt die palm gewijd. ’s Namiddags gaat de boer door zijn velden en steekt een takje palm op de uithoeken der akkers. Voor elk takje dat hij zo steekt moet hij een weesgegroet bidden. In het bijzonder het koren wordt met veel zorg gepalmd. En zo staat het onder Gods hoede. De lente zal het doen opschieten en de zomer zal het doen rijpen en vruchten doen voortbrengen.
In 1849 werd in de nieuwe kerk het invoeren van het veertigurengebed toegestaan. [12]
Op sacramentsdag werd er jaarlijks een processie gehouden door de pastorietuin. [13]
In de 19e eeuw werd de rozenkrans veel gebeden en de kruiswegstatie goed bezocht.
In de 19e eeuw werd je geacht als man niet zonder hoofdbedekking en als vrouw niet zonder omslagdoek de kerk binnen te gaan.
Op de eerste zondag van mei was er de Maria viering: er werd een aubade gebracht aan Maria in de kapel. [14]
Elke meimaand had ook de Kindsheidsoptocht: dat was een optocht die door de straten trok, begeleid door de Harmonie. Het bestond uit kinderen die als allerlei karakters waren verkleed. [15]
Kindsheid optocht: 1922
Gebeden: Paternoster / Onzevader, AVe Maria / Weesgegroet
De Maria processie
Mariaprocessie of Mariaomgang of Mariahulde
Bisschop Masius gaf de opdracht om vanaf 1598 elk jaar op de feestdag van Onze Lieve Vrouw Visitatie op 2 juli een plechtige omgang te houden ter ere van Maria. [16]
Na 1648 werden openbare uitingen van de Rooms Katholieke godsdienst verboden. Dit verbod is pas na 1945 opgeheven.
In de tweede wereld oorlog is de omgang weer begonnen op initiatief van dokter van Bergen. Samen met enkele andere personen dragen ze het mariabeeld in het geheim mee, en bidden langs de grenzen van de gemeente.
Na de oorlog ging het in juli 1946 weer verder als dank dat Maria Aarle-Rixtel had beschermd tijdens de tweede wereld oorlog en dat er hier geen grote oorlogsschade was. [17]
In 1946 werd de stichting: Het Lieve Vrouwke van Aarle opgericht. [18]
Maria processie: 1946 tot 1957 op de eerste zondag van juli. [19]
De processie of omgang was tijdens pastoor Koenen weer hersteld. De stichting: Het Lieve Vrouwke van Aarle nam de organisatie op zich. Johan Gijsbers en de rector van Mariëngaarde Cornelis Lucas Swinkels zaten in het bestuur. In 1957 trok de Maria processie ongeveer 10 duizend mensen naar ons dorp. [20] Maar na 1957 waren er geen omgangen meer.
In 1988 werd het Mariacomité opgericht. Een groep personen wilde Onze Lieve Vrouw weer extra aandacht geven. Ze organiseerde op de eerste zondag van mei 1988 na een eucharistieviering in de kerk weer een Mariaprocessie door Aarle-Rixtel. [21]
Na de viering werd het beeldje gedragen in processie van de kerk naar de kapel. Ter afscheid werd het lied: de Zetel der wijsheid gezongen. Vanaf 1988 tot zeker 2004 was er weer een processie.
Marialied
In de jaren 30 van de 20e eeuw werd er een nieuw marialied geschreven en gebruikt in Aarle-Rixtel. [22]
Het is een variant op het Bossche marialied voor wat de tekst betreft. De melodie is dezelfde. Wie de tekst voor Aarle heeft aangepast is nog niet bekend.
1. Lieve Vrouwe, hoor gunstig onze smekingen aan.
O Maria, gij zult toch hier de beden niet versma'en
van de honderden kind'ren, U, o Moeder, zo waard
die Gij-Zetel der Wijsheid-om uw troon ziet geschaard.
2. Sla uw ogen, o liefste, goedertierenste Vrouw,
op uw kind'ren; zij zweren hunne Moeder eeuwig trouw.
Het geloof onzer vad'ren houden w'altoos in eer;
voor uw wonderbeeld, Moeder, knielen wij vertrouwenvol neer.
3. O Maria, die eeuwen reeds vereerders had,
Gij, de glorie van Aarle en zijn dierbaarste schat:
wil hier immer bewaren het aloude geloof;
ach, gedoog niet, o Moeder, dat men 't ooit ons ontroov'
4. O Maria, o zoete, o voorzichtige maagd,
die door reinheid en onschuld steeds Gods wijsheid hebt behaagd;
hoor de wens Uwer kind'ren in dit heiligdom aan:
laat in 't licht van Gods wijsheid ons ten hemel opwaarts gaan.
Het sacrament van de eerste Heilige communie
Rond 1991 lag de verantwoordelijkheid om kinderen voor te bereiden op het ontvangen van dit sacrament bij de ouders, voorheen bij de scholen.
Het sacrament van het Vormsel
Bij dit sacrament geeft een jong volwassene te kennen dat hij of zij deel wil uitmaken van, en mee wil werken aan de Geloofsgemeenschap van Christenen.
Het sacrament van de biecht
Van tijd tot tijd inzien wat we verkeerd hebben gedaan. In de eucharistieviering is er de schuldbelijdenis. Er kan ook een persoonlijke biecht aangevraagd worden bij de pastoor. [23]
Het sacrament van het huwelijk
Het sacrament van de zieken
De missen / erediensten
6:00 Angelusluiden [24]
7:00 de vroegmis (wie in de ochtend naar de kerk gaat moet nuchter zijn, na de dienst kun je ontbijten [25]
7:15 klok luiden voor de mis van 7:30
7:30 de mis van half acht. Je gaat nuchter naar de mis, anders mag je niet ter communie.
11:00 de hoogmis (een plechtige gezongen mis op zon en feestdagen)
15:00 het Lof (een gebedsdienst met zang meestal op zon en feestdagen)
Rond 1971: Zaterdag 19uur. Zondag: 7:30 9:00 10:30 18:30. Op werkdagen om 19 uur in de Kapel van Onze Lieve Vrouw in het zand [26]
1973: Zaterdags: 19:00 Zondags: 8:15, 9:30, 11:00, 18:30. Werkdagen: in de Kapel om 9:00 en 19:00 [27]
1985: werkdagen in de Kapel 9:00, werkdagen in de ronde kapel van Mariëngaarde 9:30, Zaterdag: 19:00, Zondag: 8:15, 9:30, 11:00, 18:30 [28]
1987: zaterdag 18:30, zondag 9:30, 11:00, 18:00, werkdagen in de ronde kapel van de Mariëngaarde 9:30 [29]
1991-1992 Zaterdag 18:30 Heilige mis. Gezangen door het Parochiëel Dameskoor. Zondag 9:30 Stille Heilige mis. Zondag 11:00 Hoogmis. Gregoriaanse zang door het Parochiëel Herenkoor Door de week: 9:30 Eucharistieviering in de moderne kapel van Mariëngaarde. Maandag en donderdag 19:00 en zaterdag 16:30 Eucharistieviering in de kapel van Bejaardenhuis de Witte Poort. Iedere woensdagavond in de Kapel van Onze Lieve Vrouw in het zand een rozenkransgebed.
Rond 1995: Missen op zaterdag 18:30, zondag 9:30 en 11:00. En op werkdagen in de nieuwe kapel aan de Bosscheweg om 9:30. [30]
1998 Missen zaterdag 18:30 en zondag 10:00 [31]
2004 / 2011 Diensten: zaterdag 18:30, zondag 10:00 [32]
Parochievergadering
Rond 1991 had het kerkbestuur de Parochievergadering in het leven geroepen. Het bestaat uit 16 personen die de hele geloofsgemeenschap vertegenwoordigen. [33]
Suisse
De Suisse
Zangkoren
Het Parochiëel Herenkoor en het Parochiëel Dameskoor.
de Dood / sterfgevallen
Als er iemand in het gezin gestorven was werden de ramen gesloten en bleven ze bij de doden waken. [34]
Tijdens de begrafenis gingen de vensters weer open.
De buren regelde de begrafenis, en met hun paard en wagen werd de doodskist naar de kerk gebracht.
Na de begrafenis mis werden ze weer gesloten en na een gebed in huis weer geopend.
De rouwperiode van de familie was 6 weken na de begrafenis.
De vrouwen droegen zwarte kleren en de mannen droegen een zwarte band om de mouw.
1870 regels voor lijkmissen: A armen worden gratis begraven, om 8 of 8:30u. B mindervermogenden, krijgen 2 kaarsen op de baar en op het altaar. 1,50 met 3 gulden voor 12 oude kaarsen. Om 8 of 8:30u C lijkmis met nieuwe kaarsen, om 9 uur, vol of niet vol belucht: alle luchters voorzien van brandende kaarsen. De baar bedekt met het nette baarkleed. 3,70 of 4,20 gulden. D plechtige lijkdienst, met assistentie om 9:30 minimaal 60 min. met gebruik van zilver en bijzondere rouwornamenten 27,20 gulden. In 1915 uitbreiding van klasse D: optie met grote wimpels en de hoogste klas waslicht [35] Alle lijkdiensten zijn met een koor. Het nette baarkleed kon je huren voor 70 cent.
Op 4-7-1939 is er een nieuwe lijkwagen afgeleverd bij de kerk. Hij is gemaakt door de firma van Stiphout uit Aarle-Rixtel. Het is de eerste lijkwagen die geen paarden er voor heeft. Hij wordt gebruikt voor begrafenissen, kan goed over zandwegen rijden, heeft goede vering en een handrem. [36]
Begraafplaatsen
tot 1858 Begraafplaats bij de kerk van Aarle
Vanaf 1858 Begraafplaats bij de kerk van Aarle-Rixtel
Financiën
In 1976 zijn er ongeveer 4500 parochianen, waarvan 92% meedoet met de gezinsbijdrage. Ze brengen jaarlijks ruim 110 duizend gulden op. [37]
1991 Parochiebijdrage: Voor gezinnen 72 gulden, voor alleenstaanden 36 gulden. [38]
Parochiegids
In 1991 was er een parochiegids. Uitgegeven door het parochiebestuur.
Godsdienstige vorming / godsdienstonderwijs / katechese
1991: Godsdienstige vorming is ten eerste de taak van de ouders thuis.
Op school heeft een onderwijzer de zorg voor de katechese. De pastor bezoekt regelmatig groep 7 en 8.
Opheffing
Op 1 januari 2015 is de Onze Lieve Vrouw parochie opgeheven en vervangen door een parochie voor heel Laarbeek, de De Zalige pater Eustachius van Lieshout parochie.
Bronnen
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 100
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 100
- ↑ Boek: Aarle-Rixtel tussen 1618-1810 1988 blz 5
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 21
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 118
- ↑ Rapport stouticheden 1671
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 85
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 27
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 53
- ↑ Bisdomblad 11-6-1976
- ↑ Parochiegids 1991 blz 4
- ↑ Boek:de ronde van de brievengaarder. Heemkundekring Barthold van Heessel 2002 blz 11
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 152
- ↑ Boek:Aarlese mensen, 1992 blz 23
- ↑ Boek:Aarlese mensen, 1992 blz 23
- ↑ Boek: een vermaerde capelle 2004 blz 21
- ↑ Boek:Aarlese mensen, 1992 blz 23
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 168
- ↑ Boek: Aarlese mensen 2012 blz 15
- ↑ Boek:Aarlese mensen 2012 blz 59
- ↑ Parochiegids 2009 blz 16
- ↑ Boek: een vermaerde capelle 2004 blz 22-23
- ↑ Parochiegids 1991 blz 11
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 12
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 12
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 53
- ↑ Gemeentegids 1974 blz 31
- ↑ Gemeentegids 1985 blz 38
- ↑ Gemeentegids 1987 blz 35
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 38
- ↑ Gemeentegids 1999 blz 76
- ↑ Gemeentegids 2005 blz 85
- ↑ Parochiegids 1991 blz 3
- ↑ Boek: Aarle-Rixtel 1648-1810 1988 blz 23
- ↑ Boek: Een pront wijf.. 1993 blz 266
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 17
- ↑ Bisdomblad 11-6-1976
- ↑ Parochiegids 1991 blz 16