Kerk van Aarle-Rixtel
Rooms Katholieke Kerk van Aarle-Rixtel
Dorp: Aarle-Rixtel
Toewijding: Maria Presentatie feestdag 21 november
Bouwjaar: 1844-1846.
Opdrachtgever: Ministerie van binnenlandse zaken, onderdeel Waterstaat.
Architect: 1844 A. van Veggel opzigter waterstaat. 1896 J.Th.J. Cuypers. 1928 H.W. Valk (de zijbeuken).
Uitvoerder: F van Driel uit Eindhoven [1]
Gebied: de Heindert
Kadaster 1832: n.v.t.
Wijk A 4
Wijk A 4 na 1931
Dorpsstraat 5 na 1956
Postcode:
Geschiedenis
De Rooms Katholieke Kerk voor de Parochie van Onze Lieve Vrouw presentatie.
Toen na 1798 de katholieken de kerk van Aarle en Rixtel terug opeisten, werd gesteld dat ze moesten meebetalen aan een nieuwe protestantse kerk of de schuurkerk afstaan.
Pastoor van den Heuvel koos ervoor om de Kerk van Aarle te laten aan de protestanten. En omdat de schuurkerk veel beter was gebouwd dan de kerk van Aarle bleven de katholieken die nog even gebruiken. [2]
De keus voor de locatie viel op een weiland direct naast de Pastorie van 1791.
Koninklijk besluit 16-8-1824 staatsblad nr 451 en 29-3-1828 nr 124 Heeft goedgevonden: genoegen nemende met de bovenvermelde verklaring, de R.K. Gemeente te Aarle-Rixtel als nu te magtigen tot het bouwen eener nieuwe Kerk met toren aldaar, ter vervanging der tegenwoordige schuurkerk, onder bepaling:
Op 16-2-1844 werd het contract voor de koop van het weiland, dat van de burgemeester Goossens is getekend. Later vastgelegd in de volgende akte. Notaris akte van 12-3-1844: Gemaakt door notaris Adrianus Franciscus van Bocholt uit Helmond, arrondissement Eindhoven.
Ze verklaren te hebben verkocht een perceel weiland aan de Roomsch Catholijke Gemeente gelegen Sectie A perceel 486. 49 roeden en 10 ellen groot. 120 gulden. [3]
Men koopt ook nog een perceel van J. van Deijnen van 16 roeden en 45 ellen. [4]
De heer A. van Veggel is een opzigter van Waterstaat, en hij komt het terrein opmeten, een tekening maken van de nieuwe kerk en toren, bestek en begroting komen neer op 38 duizend gulden. [5]
In juni 1844 lagen de aanvragen voor de bouw van de kerk bij het Gouvernement van Noord-Brabant.
De aanbesteding vond plaats op 24-12-1844 in het huis van burgemeester Goossens. De bouw wordt aangenomen door F. van Driel uit Eindhoven voor 31175 gulden. [6]
De bouw start op 18-4-1845 onder toezicht van A. van Eindhoven die een onderbaas is van de aannemer F. Van Driel.
De eerste steen wordt gelegd op 19-5-1845 door pastoor J. van Asten, volgens de regels van de kerk in het noorden van het koor. [7]
Nog in 1845 is het dak van de nieuwe kerk af.
Begin februari 1846 wordt de torenspits geplaatst.
In augustus vindt een controle plaats door A. van Veggel.
In oktober volgt de 2de inspectie door opzigter van Veggel en ingenieur van Rappard. De hele bouw wordt goedgekeurd. [8]
Op 20-10-1846 werd de kerk ingewijd door de bisschop Henricus den Dubbelden, tussen 7 en 11 uur in de ochtend.
Uit het parochiememoriaal: De straten waren met boomkens beplant. Versierde en luisterijke eerebogen met kroonen en jaarschriften versierd, opgerigt. Van de huizen wapperden de vlaggen. Een 40-tal Gards D'Honneurs stonden op de grenzen der parochie naar Lieshout, waar Monsigneur bij den Eerwaarde Heer Pastoor gelogeerd was, geschaard om den Bisschop van Emaus in te halen, waarbij zich gevoegd hadden de broeders der beide gilden met hunne bannieren. terwijl twee jonge heeren op hitten gezeten de koets begeleiden. Onder het gejubel der menigte, die overal neergeknield eerbiedig de bisschoppelijk zegen ontving en het gelui der klokken werd de bisschop tot voor de deur der pastorij gebracht vanwaar hij door bloemendragende meisjes de pastorij werd binnen geleid.
In de kerk hangt een groot vroeg 19e eeuws crucifix.
Op 1-7-1851 verkrijgt men van Gedeputeerde Staten goedkeuring om de klokken uit de oude toren van Aarle naar de nieuwe kerk van Aarle-Rixtel over te plaatsen. [9] Hiermee wordt op 11 augustus 1851 begonnen.
Oktober 1854: de kerk krijgt een nieuw orgel gemaakt door het bedrijf F. Smits uit Reek.[10]
De kerk en de pastorie waren het 2e en 3e gebouw in Aarle-Rixtel dat elektriciteit kreeg.
In de tijd van pastoor Koenen werd er een Heilig Hartmonument geplaatst bij de kerk in 1927. [11]
In december 1942 kwamen werknemers van Meulenberg uit Venlo, de klokken uit de kerk van Aarle-Rixtel roven. [12]
In 2014 was het gemiddelde bezoekersaantal 88,6 personen per mis. [13]
Orgel
Bisschop Zwijssen geeft op 21-1-1852 in Aarle-Rixtel persoonlijk zijn goedkeuring tot aanschaf van een orgel voor de nieuwe kerk van Aarle-Rixtel. Hij is dan in Aarle-Rixtel in verband met het vormen van kinderen uit Stiphout, Beek en Donk en Stiphout. Hij geeft ook toestemming tot het houden van een collectie onder de bevolking voor de aanschaf. [14]
In 1852 met Passiezondag wordt er met een noodorgeltje gespeelt.
Op 13-10-1854 is het nieuwe orgel klaar.
De kast en het beeldhouw- en snijwerk zijn gemaakt door J.F. Beuyssen uit Boxmeer.
Het orgel zelf is gemaakt door de orgelmaker Smits uit Reek. Het kost 3650 gulden. [15]
Het orgel heeft een beeld van David, en eronder van Barbara en Margaretha met de draak.
Restauratie 1902
Restauratie 1955
Restauratie 1988
Organisten
1854 Hendrikus M.H.F. Fritsen (1874-1951)
In 1869 (of 1863?) tot 5-10-1898 wordt Johannes Versteijnen gekozen tot klokkenist. Hij krijgt 36 gulden per jaar. [16]
1-1-1899 tot 1-7-1961 Louis Houët
1963 Sjef Houët
1978 Rob Rassaerts
Klokken
De gemeente is de eigenaar en de kerk mag de klokken gebruiken.
In de toren hangen moderne beiaardklokken.
Een in 1412 gegoten klok met een diameter 111,5cm. Het heeft een opschrift: Maria Vocor. 700 kilo of 850 kg?. Uit de kerk van Aarle of van Rixtel? [17]
Ook een klok die in 1670 is gegoten door Josephus Plumere een Franciscus de la Paix met een diameter van 129cm. Ongeveer 1400 kilo. Opschrift: Ad Majorem Dei Gloriam. Werd meegenomen door de Duitsers op 2-12-1942. Na de bevrijding wordt hij weer terug gevonden in een opslag terrein in Tilburg. Hij is weer terug gebracht tussen de bevrijding in september en het einde van dat jaar. [18]
Klok uit 1897, Angelusklok, geschenk van de familie Petit en Fritsen, 362 kilo, doorsnee 80cm. Valt kapot uit de klokkentoren tijdens de roof op 2-12-1942. [19]
Een klok van 345 kg met een middellijn van 84,5 cm gegoten door Petit en Fritsen. (na de oorlog)
Poetsvrouwen
Miet Roijackers, Martha Slaats, Johanna Roijackers. [20]
Begraafplaats
Begraafplaats bij de kerk van Aarle-Rixtel
Broederschappen
1 Broederschap van de Levende Rozenkrans
2 De Geestelijk broederschap ter uitroeijing der godslasteringen en verwenschingen en onkuische gesprekken
3
Architectuur
Bouwstijl: Neoclassicisme. Zadeldak. [21]
Van oorsprong is het gebouwd als zaalkerk.
Het kruis op de toren is gemaakt door Van Dijnen uit Amstelrade.
De haan is door burgemeester Goossens geschonken.
De preekstoel is op 17-8-1850 gegund aan J. Beuyssen uit Boxmeer. Het heeft een opvallend groot levensgrote afbeelding van: de Zaligmaker aan de put met Samaritaanse vrouw, aan de voet. Hij kost 1250 gulden. De preekstoel was in 1853 klaar. [22]
De 2 biechtstoelen zijn in 1846 geschonken door Hein Berkers.
Een biechtstoel is versierd met beelden van David, Petrus en de Verloren zoon. Een andere biechtstoel met Maria Egyptica, Maria Magdalena en de Goede herder. Ze zijn gemaakt door Jacob Frans Beuyssen.
Er zijn gebrandschilderde vensterglazen. Petit en Fritsen heeft er één geschonken.
Tijdens de inwijding van 20-10-1846 werd een altaarsteen met een relikwie van de Heilige Ignatius geplaatst.
Verbouwing van 1896 wordt ontworpen door architect Jos Cuijpers uit Amsterdam. [23]
De eerste werkzaamheden starten op 27-5-1896, onder toezicht van de gemeentesecretaris Mathijs van Roij.
In 1896 is het tegeltableau bij de ingang toegevoegd. gemaakt door J. van Hulst uit Harlingen. Afbeeldingen van Sint Willibrordus en Sint Servatius met de data MDCCCXLVI en MDCCCXCVI. Boven de ingang werd een Mariabeeld geplaatst, gekroond met 7 sterren.
Een nieuwe torenspits, waarvan aan het timmerwerk werd gewerkt gedurende de winter van 1896 naar 1897. [24]
De toren krijgt nu een koepel. En is een open toren, later is er een carrillon in gezet. [25]
Van juni tot december 1896 de nieuwe kroonlijst rondom de hele kerk.
Nieuwe loden afvoerbuizen. Nieuwe stenen montuurs in de ramen. De nissen in het front. In het front op de ballustrade werden beelden van de patroonheiligen geplaatst van de laatste 4 pastoors. Pastoor de Beer; de Heilige Henricus. Pastoor van Asten; De Heilige Johannes evangelist. Pastoor van Sleeuwen; de Heilige Leonardus. Pastoor van Sambeek; de Heilige Johannes de Doper. [26]
In de paasweek van 1897 plaatsen van de beelden in het front.
Juni 1897 beschilderen van het priesterkoor en zijn omgeving door de heer Reclair.
Op 5-9-1897 wordt het nieuwe kruis op de nieuwe toren geplaatst. Gemaakt door Cornelis van Vlerken smid uit de Kerkstraat.
Op 23-4-1900 komt het nieuwe hoofdaltaar aan. De installatie is gereed half mei van dat jaar. Het is gemaakt door atelier van Jos Cuypers in Roermond. [27]
De relikwieën in het altaar zijn die van Eustachius en van Maximilianus. [28]
Rond 1900 worden er petroleumlampen gebruikt als verlichting in de kerk.
1904 Mozaiekvloer in het priesterkoor, door bedrijf Simonse uit La Cateau in Frankrijk.
In 1925 werd de toren gerestaureerd, de spits was door de tand des tijds aangetast. [29]
Omdat de parochie groeide besloot de pastoor om de kerk te vergroten met 2 zijbeuken in 1928. Hiervoor verdween een deel van het kerkhof. En kwamen er graven in de kerk te liggen. Men begon in augustus 1928 met werken. Architect H. Valk uit Den Bosch.Met kerst 1928 was het klaar. [30][31]
In 1941 is de aanleg van verwarming voor de kerk een cadeau van de Aarlese bevolking. In de tweede wereld oorlog is de verwarming gereed, maar kan nog niet gebruikt worden door een gebrek aan steenkool. [32]
In 1951 krijgen de wijzerplaten van het uurwerk verlichting ter ere van het 50 jarig priester jubileum van pastoor Koenen. [33]
In januari 1954 werd het schilderwerk van 1897/1898 overgeschilderd, met uitzondering van de voorstelling van de 3 eenheid, geëscorteerd door twee engelen in de koepel van de absis. Op 28-2-1954 is het werk klaar. [34]
Van 1954 tot maart 1955 wordt er gewerkt aan de uitbreiding van de sacristie. De sacristie is verplaatst van de linker naar de rechterzijde van de kerk.
1973: Er wordt een vooraltaar geplaatst, waarna voortaan de priester met zijn gezicht naar de gelovigen staat. Ook is het hele priesterkoor verhoogd en verbreed. [35]
1995 gehele interieur overgeschilderd
Bronnen
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 40
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 91
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 27
- ↑ Transportakte 27-1-1845
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 28
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 40
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 41
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 41
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 45
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 120
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 152
- ↑ Boek:Geschiedenis van een klokkengietersgeslacht 1988 Nol van Roessel blz 29
- ↑ Gemeten in 2014 door Paul Sterken elke 1ste zondag van de maand.
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 51
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 52
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 46
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 44
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 117
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 115
- ↑ Boek:Aarlese mensen 2012 blz 65
- ↑ Boek: Aarle-Rixtel een cultuurhistorische inventarisatie 1990.
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 53,54
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 57
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 58
- ↑ Boek: een honderdjarige in de dorpsstraat 1994 blz 4
- ↑ Boek: een honderdjarige in de dorpsstraat 1994 blz 4
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 150
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 67,69
- ↑ Boek:Wijka-Wijkb-Wijkc Heemkundekring Barthold van Heessel 2004 blz 19
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 71
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 150
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 72
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 48
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 72
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 69