Kerk van Aarle
Rooms Katholieke Kerk
Dorp: Aarle
Gebouwnaam: de Mariakerk
Gebouwd: onbekend (vermoeden begin 15e eeuw)
Toegewijd aan de patroonheilige: Onze Lieve Vrouw / de Heilige Maagd Maria / de Moeder Gods, feestdag 21 november
Parochie: Parochie van Onze Lieve Vrouw presentatie
Afgebroken: Kerk in 1845, de Kerktoren in 1851.
Geschiedenis
Er is meer archeologisch onderzoek nodig om de geschiedenis van de kerk voor 1249 te onderzoeken.
In het algemeen werden de eerste kerken in Nederland gebouwd vanaf eind 7e eeuw, na de komst van de missionarissen. [1]
Het is aannemelijk dat de eerste kerk van Aarle in de Romaanse bouwstijl gebouwd was. Later in de Gotische stijl.
De kerk van Aarle viel onder het landdekenaat Woensel.
Oorkonde van 1249 16-6-1249 vroegst bekende vermelding van Aarle.
Tot 1399 was het begevingsrecht over de kerk van Aarle in het bezit van de hertog van Brabant. (het recht om de pastoor te benoemen) Eind 1399 schonk de hertogin Johanna van Brababant dit recht aan 3 kanunniken van Eindhoven. Ook schonk zij de tienden van de kerk van Aarle aan hen. [2]
De kerk was geclassificeerd als: media ecclesia. [3]
Ook Philips baron van Leefdael beschrijft dat het kapittel van Eindhoven het patronaatsrecht heeft over de kerk van Aarle. Hij schrijft: Hier is eene fraye gheproportioneerde kercke, in de trouble tyden miraculeuselycken bewaert gheweest voor den brant, hebbende voor patronersse de ghebenedyde moeder Goodts Maria. Het jus patronatus der kerke van Aerle competeert 't Capittel van Eyndhoven. [4]
In de 15e eeuw waren er 4 altaren in de kerk: [5]
1 ter ere van Sint Jan. Joannes den dooper
2 Onze Lieve Vrouw. (in de Kerk van Aarle tussen de 2 koordeuren), had beneficiën
3 Maria, Catharina, Barbare.
4 Bartholomeus, Antonius, Sebastianus, Anna.
5 het altaar van het Heilig Kruis. Had beneficiën [6]
In 1489 stichtte Mechtelt Claes die Hoessche, weduwe van Jacop die Lu, een mis op donderdag op het altaar van Sint Anthonis en Sint Sebastiaan.
1599: Iemand scheen gezegd te hebben dat er ooit een kist met oude dorpspapieren midden in de kerk begraven was. De pastoor zei dat er wel meerdere kisten begraven lagen. (lijkkisten) Net voor pasen 1599 begon men te graven. Joest Thoenis (het hulpje van de schout) vond een kist met een ronde deksel. [7]
In 1648 werd de kerk door de nieuwe overheid van de voormalige opstandelingen in beslag genomen en gegeven aan de protestanten.
In 1657 werden de ornamenten en beelden uit de kerk van Aarle verkocht, de opbrengst werd gebruikt voor herstel van de kerk. [8]
Predikant Dolleman kocht 2000 leien voor de reparatie van het dak van de kerk. Deze leien kwamen van de afgebroken abdij van Binderen. Ook liet hij Timmerman Dirk van den Heuvel nieuwe banken en een nieuwe deur maken. Daarnaast liet hij reparaties voor onderhoud publiekelijk aanbesteden. De begrotingen voor deze reparaties werden gemaakt doot Jan Francis van de Weijer, een architect uit Boxtel. [9]
Er was een schoolmeestersbank in de kerk voor de protestantse schoolmeesters.
In 1722 is de kerk in een slechte toestand geraakt. Uit een verzoekschrift aan de Raad van State: dat aldaer sonder veel ongemak en bekommeringe bij quaet weer den godsdienst niet kan waergenomen worden. [10]
1798: De Kerk van Aarle is een zeer net gebouw.
Te Aarle hebben de Roomschen meer dan eens de Kerk der Gereformeerden geslooten; zij besmeerden de deur met menschendrek; hebben zelf in het midden der Kerk hun gevoeg gedaan, en, en smeeten met steenen door de glazen onder het verrichten van den Godsdienst. [11]
1798: Alle wapenborden van de protestanten in de kerk werden openbaar verkocht. Ook werden de grafzerken in de kerk verkocht. Hendrik Petit kocht zelf enkele blauwstenen grafzerken. [12]
9-11-1800 Er was een orkaan in Aarle, die de toren van de Kerk van Aarle heeft afgeblazen. De toren had een hoge spits die daarna vervangen is met een zeer lage spits. Het noorder / Onze Lieve Vrouwekoor is ernstig beschadigd. [13]
De kerk is in 1825 nog intakt met de nieuwe lagere spits. [14]
Sinds de protestanten de kerk van Aarle hadden afgenomen, waren zij verantwoordelijk voor het onderhoud van de kerk van Aarle. En dat bleek van lastig.
Pastoor van Asten wilde de kerk van Aarle niet aan de protestanten verkopen, hij gaf de voorkeur aan om een geheel nieuwe kerk voor de katholieken te bouwen. Door de slechte staat van de kerk en doordat de pastoor de kerk niet wilde verkopen werden de protestanten gedwongen om een nieuwe kerk te bouwen.
De preekstoel uit de kerk van Aarle werd verplaatst naar het protestants kerkje. [15]
In 1845 is de kerk van Aarle gesloopt. De kerktoren bleef staan. [16]
In februari 1851 werden de klokken uit de kerk van Aarle naar de nieuwe kerk van Aarle-Rixtel overgebracht. [17] [18]
Op 11 augustus 1851 begon men met de verhuizing van de klokken naar de nieuwe kerk van Aarle-Rixtel. Een paar dagen later worden ze in gebruik genomen. [19]
De kerktoren werd daarna voor afbraak verkocht en nog in 1851 gesloopt. [20]
Deze bron zegt sloop in december 1851 [21]
Uit het parochiememoriaal: Alzo is dat oude monument, waaraan vroeger de oude schoone kruiskerk was verbonden, vernietigd, slechts een puinhoop en een kalen algemeenen Kerkhof achterlatend.
De kerktoren werd als sloopmateriaal verkocht aan Fritsen. Het steengruis werd verkocht als wegverharding.
Rector
rond 1400 Henricus Kuyst
1405-1427 Evert van Deurne (vervangt Henricus Kuyst)
tot 1553 Christiaan Michels
Het kerkhof
De Begraafplaats bij de kerk van Aarle
Het broederschap of gilde
In de kerk van Aarle was een broederschap / gilde ter ere van de Onze Lieve Vrouw.
Pastoors, Kapelaans, Kosters
Lijst van pastoors van de Onze lieve vrouw presentatie parochie te Aarle-Rixtel
Architectuur
1791: Hendrik Verhees maakt een schets van het exterieur en een plattegrond van de kerk in 1808. Het bijschrift: In het Oosten choir wordt den gereformeerde godsdienst waargenomen; hier onder is de deur.
1825: beschrijving van Brock: Bij hetzelven in de akkers een stukweegs buiten de huizen ligt de Kerk zijnde een met en lugtig kruisgebouw, geheel met steen overwelft, een gebouw waarin de regels der bouwkunst wel in agt genomen zijn. Deszelfs Tooren had voor de orkaan van 9 november 1800 een fraaij en hooge spits, welk toen omwaaide, en met deszelfs val het Noorder of Ons Lieve Vrouwe choor zeer beschadig= De; het is zedert weder hersteld, en men heeft eenen zeer laage spits op den tooren gezet. [22]
na 1851: een prent getekend door Aug Sassen. van een schets door J van den Boogaard te Aarle-Rixtel. Titel: Oude R.C. Kerk te Aarle-Rixtel die stond in de Akkers en is afgebroken in 1847 (Collectie prentenverzameling Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te Den Bosch later Brabant Collectie A13 / 411.11)
Bronnen
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 10
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel.Jean Coenen 1992 blz 54
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 13
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 13
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel.Jean Coenen 1992 blz 56
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 13
- ↑ Boek: de strijd rondom de snelle loop 1995 blz 51
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel.Jean Coenen 1992 blz 88
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 86
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. De muren zijn kletsnat en men moet niet versteld staan wanneer de kerk binnenkort instort. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 13
- ↑ Boek: Reize door de Majorij van 's Hertogenbosch 1798 negende brief
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 87
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 14
- ↑ Boek: de stad en meierij van 's Hertogenbosch of derzelver beschrijving 1825 blz 169
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 124
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 15
- ↑ Van Aarle dit, van Rixtel dat, van alles wat 1979 blz 21
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 120
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 45
- ↑ Boek: Een waterstaatskerk. Heemkundekring Barthold van Heessel 1996 blz 15, 46
- ↑ Van Aarle dit, van Rixtel dat, van alles wat 1979 blz 22
- ↑ Boek: de stad en meierij van 's Hertogenbosch of derzelver beschrijving 1825 blz 169