Gemeente Aarle-Rixtel
De gemeente Aarle-Rixtel.
Opgericht: 1798
Opgeheven: 1997
Geschiedenis
Het plein de Kouwenberg is het centrum van de plaats Aarle-Rixtel.
Het is de locatie van de oude markt, die tussen de originele kernen van Aarle en Rixtel in ligt.
Hoe oud de markt op de Kouwenberg is, weten we nog niet, maar het gebied de Kouwenberg kon blijven groeien als centrum doordat:
1 Rixtel zich nooit ontwikkelde tot een groot dorp.
2 Doordat de bewoners van Aarle rond 1250 zich verplaatste richting de buurt van het Kouwenbergplein. Zoals naar het buurtschap de Koppel.
3 de Schuurkerk in de 17e eeuw aan de Kouwenberg werd gebouwd
4 Later in de 19e eeuw het nieuwe gemeentehuis in het gebied de Kouwenberg werd gebouwd.
Aarle-Rixtel was tot de bezetting door de Fransen in 1795 een zogenaamd Statendorp. Een dorp dat geen eigen recht had op zelfbestuur maar indirect bestuurd werd door de Staten Generaal van de Republiek.
In 1795 nadat de Bataafse Republiek opgericht was door patriotten als vazalstaat van Frankrijk, werd Aarle-Rixtel een Municipaliteit.
De staatsregeling van 1798 bepaald dat de Municipaliteiten voortaan ingericht werden als Gemeenten. Aarle-Rixtel werd een gemeente naar Frans voorbeeld.
In 1811 werd Aarle-Rixtel een gemeente volgens de Franse wet.
In 1825 werd omschreven dat nog steeds Aarle en Rixtel het grootste en schoonste Broek of Groene gemeente, welke ergends in de Meierij gevonden wordt, gemeenschappelijk bezitten. [1]
1831 was de gemeente 1453 ha groot. [2]
1966 was de gemeente 1454 ha groot. [3]
Het raadhuis
Het is nog niet bekend waar de schepenen van Aarle-Beek vergaderden of rechtspraken.
In de 2de helft van de 17e eeuw werd het vergaderen in herbergen in Aarle-Rixtel verboden. Hierdoor werd de behoefte aan een vaste vergaderplaats of gemeentehuis groter. [4]
De kapel was als raadhuis in gebruik van 1667 tot 1855.
Het nieuwe raadhuis in de dorpsstraat was in 1855 in gebruik genomen tot aan de fusie in 1997.
de gemeenteraad
Voor 1918 was er in Nederland het censuskiesrecht; alleen mannen met voldoende inkomen mochten stemmen.
Vanaf 12-12-1917 was er kiesrecht voor alle mannen in Nederland.
Vanaf 28-9-1919 konden ook vrouwen stemmen.
In Aarle-Rixtel zijn er 7 gemeenteraadsleden. De gemeenteraad kiest uit zichzelf 2 wethouders.
De raad vergadert 1 keer per maand.
De besluiten van het gemeentebestuur worden tot 1926 bekendgemaakt door openbare voorlezing.
Vanaf 1926 worden de besluiten aangeplakt op een informatiebord, dat stond tussen de kerk en het gemeentehuis. Later op een oud schoolbord dat was bevestigd aan de muur van huis de Roskam tegenover de kerk.
De leden van de gemeenteraad: Lijst van gemeenteraadsleden van de gemeente Aarle-Rixtel
Rond 1994-1996 vergaderde de gemeenteraad op de laatste donderdag van de maand, behalve in juli. [5]
Raadscommissies
1973 Commissie financiën, belastingen en bedrijven: L.A. de Wit [6]
1973 Commissie ruimtelijke ordening en openbare werken: M.P. van Zutphen (secretaris)
1973 Commissie cultuur, jeugdzaken, sport en recreatie: M.A.M. van den Heuvel
1973 Woningcommissie: A.J. van Berloo
1973 College voor de verleng van bijstand: A.J. van Berloo
de burgemeester
Burgemeester Janssens hield spreekuur elke dinsdagmiddag van 17:30-18:30 [7]
Het college van burgemeester en wethouders vergadert elke dinsdag middag om 14:30.[8]
Lijst van burgemeesters van de gemeente Aarle-Rixtel en locoburgemeesters en wethouders.
de wethouders
In Aarle-Rixtel zijn er 2 wethouders, gekozen uit en door de gemeenteraad.
Voor een lijst van wethouders zie de laatste kolom van de Lijst van burgemeesters van de gemeente Aarle-Rixtel
de gemeentesecretaris
Geschiedenis van de secretarissen voor 1798: secretaris
Geschiedenis van de gemeentesecretarissen van de gemeente Aarle-Rixtel na 1798.
Gemeentelijke Afdelingen
Afdeling Algemene zaken
Afdeling Burgerzaken
Afdeling Financiën
Afdeling Sociale zaken/welzijn
Afdeling Gemeentewerken
Afdeling Vrijwillige brandweer
Afdeling Bouw en woningtoezicht en gemeentewerken; welstandstoezicht
Afdeling Bescherming Bevoking
de Volontaire
Tegenwoordig meer in gebruik is: Stagiair Iemand die een tijdje meeliep op het gemeentehuis om het vak van ambtenaar te leren.
1913 tot 1920: Michaël Servatius van Roij (1898-1967)
1923: volontair P. Wijnen, A.J. van Roij. [9]
In 1933 was er een voluntair J.C. Biemans hij werd ambtenaar op 1-1-1934. [10]
1941: Jacques Swinkels
Gemeenteontvanger
Lijst van gemeente-ontvangers van de gemeente Aarle-Rixtel
Gemeentebode
Klik hier voor informatie over bodes voor 1798.
Per 1-7-1934 is er een gemeentebode, M.R. van den Bogaard. Met een 200 gulden jaarwedde. In wo2 was hij er ook nog. [11]
Rond 1971 / 1993 Hein M. van den Bogaard bode [12]
1994 is deze post vacant [13]
Schoonmakers
1-7-1929 Antonia van Dommelen (voor 1,50 gulden per middag)
1-4-1930 Petronella Roijackers
Gemeenteveldwachter
Woningbouw
Tussen 1947 en 1952 worden er 40 sociale huurwoningen / woningwetwoningen gebouwd. [14]
Bevolkingssamenstelling
In 1869 zijn in Aarle-Rixtel de hoofden van de huishoudens en hun echtgenoten voor 43% autochtoon. (Uitleg: 43% van deze personen zijn net als hun ouders ook geboren in Aarle-Rixtel) [15]
Elektriciteit
In 1912 draait Bierbrouwerij Prinsen stroom voor eigen gebruik, ook zijn woonhuis wordt hier op aangesloten en is dus het eerste huis in Aarle-Rixtel met elektrisch licht. [16]
Op 15-10-1912 besluit het kerkbestuur om aan de bisschop toestemming te vragen om de kerk en de pastorie aan te sluiten op de stroomvoorziening van de Bierbrouwerij Prinsen [17]
In 1914 sloot de gemeente een overeenkomst met de provincie om stroom te gaan leveren. De gemeente moest 17 duizend gulden investeren. Bij het uitbreken van de eerste wereld oorlog was de leiding klaar, maar stroom werd nog niet geleverd. [18]
De gemeente had een Gemeentelijk Electriciteits Bedrijf (GEB).
Een onderhoudsmonteur was Harrie van de Kerkhof. later wordt de GEB overgenomen door PNEM (Provinciale Noordbrabantsche Electriciteits Maatschappij)
In 1953 werd de Heikant aangesloten op het spanningsnet. Het ging om 37 percelen. Er was een feest van 2 dagen op het terrein van de heer W. Heesakkers. [19]
PNEM magazijn Kerkstraat 3 in 1971. [20]
1987 contact met de PNEM rayonkantoor Gemert Kerkstraat 17a 04923-61629 [21]
Rond 1995 NV Regionaal Distributiebedrijf PNEM Zuid-Oost Helmond Churchillaan 145 5705 BK telefoon 04920-84444 [22]
Watervoorziening
Zeker voor 1936 was er nog geen waterleiding. De inwoners maakten gebruik van een pomp, een put.
In het begin van de tweede wereld oorlog is het Waterleidingbedrijf Oost-Brabant bezig met het aanleggen van waterleiding in Aarle-Rixtel.
1971 N.V. Waterleidingmij Oost Brabant N.V. Parade 13 Den Bosch. Magazijn: Bosscheweg 60a
NV Waterleidingmaatschappij Oost-Brabant Burgemeester Coxlaan 2 Heeze. [23]
Waterschap Het stroomgebied van de Aa
Riolering
Zeker voor 1936 was er nog geen riolering.
Telefonie
Televisie
Straatverlichting
In 1900 heeft de gemeente enkele straatlantaarns vervangen door electrische verlichting. [24]
Vanaf ongeveer 1912 levert de bierbrouwerij Prinsen de elektriciteit voor de gemeentelijke straatverlichting in de kom van het dorp. [25]
De gemeente had een contract afgesloten met de PNEM op 21-3-1914, maar door het uitbreken van de oorlog kwam daar nog niks van.
Verwarmen en koken
In de jaren 60 van de 20e eeuw komt er aardgas naar de woningen toe.
Het gemeentelijk gasbedrijf wordt administratief en technisch beheerd door OBRAGAS NV Havenweg 1 postbus 300 5700AH Helmond. telefoon 04920-72911. [26] 1971 Storingsdienst 04920-38800 [27]
Werkloosheid
18-5-1938: 71 werklozen; 24 werkverschaffing, 31 werkloosheidsuitkering [28]
16-6-1938: 82 werklozen; 23 werkverschaffing, 31 werkloosheidsuitkering [29]
30-6-1938: 82 werklozen; 18 werkverschaffing, 18 werkloosheidsuitkering [30]
Per 15-2-1929 zijn er werkverschaffingsregelingen door de gemeente.
Bijvoorbeeld: uitdunnen van gemeentebossen, omspitten van heide, puisten verwijderen op de Dung, wisschen zetten op de Dung, zandwegen nazien, de Grootelsche Heide bewerken en bebossen. Reinigen van diverse waterlossingen op Strijp en Croy. Aanleg van een brandput op de Kouwenberg, 10 bij 5 meter.
Een voor Aarle-Rixtel belangrijk werkverschaffingsproject was de normalisatie van de Rivier de Aa in 1932.
de Vuilophaaldienst / afvalverwerking
Wegens verbouwing van de brug over de Zuid-Willemsvaart zal de vuilniskar in de week van 21-27 Juli 1940 in plaats van Vrijdag op Woensdag rondrijden. [31]
In juli 1941 komt de vuilniskar elke vrijdagmiddag langs. [32]
1971: Elke dinsdag en vrijdagmiddag werd het huisvuil opgehaald. Vuilnisemmers kunnen worden aangevraagd bij de gemeente sekretarie. Dit is kosteloos en wordt thuisbezorgd. Op dinsdag en vrijdag tussen 8:00 en 16:30 is de gemeentelijke vuilnisstortplaats open. Dat ligt oostelijk naast Sportpark de HUT aan de Bakelseweg. Hier kan men vuilnis storten dat niet in de vuilnisemmers past of verpakt kon worden meegegeven. [33]
1973: Elke vrijdagmiddag haalt de gemeente het huisvuil op. De gemeente heeft hier zakken voor. Puin, boomstronken en ander grof huisvuil kun je melden bij de secretarie en na betaling van 7 gulden en 50 cent komt de gemeente het ophalen. Of zelf gratis storten op het vuilstortterrein in Lieshout.
1982 / 1985: particulieren mogen onbeperkt gratis afval storten bij de RAZOB Gulberg 9 in Nuenen. [34]
Huisvuil werd op dinsdag en woensdag opgehaald in een container. Grof vuil kon men afleveren in een container op de gemeentewerf. [35]
1982 staat er 1 glascontainer in de gemeente op de Janssensstraat tegenover de Koppelstraat [36]
Rond 1995: wekelijks op dinsdag en woensdag wordt het huisvuil opgehaald. er zijn containers van de gemeente en KCA boxen voor klein chemisch afval, 4 keer per jaar. Een groene container voor groente- fruit- en tuinafval. Een grijze container voor het overige afval. Grof huishoudelijk afval en snoeihout melden bij Cotrans 04930-16880. Data voor inzameling worden gepubliceerd in het Gemeenschapsblad. [37]
1987 Glascontainers staan op: Hoek Janssensstraat / Koppelstraat. Hoek Terlingenplein / Kerkstraat. Hoek Julianalaan / Wilhelminalaan. Hoek Van Roijstraat / Jan van Rixtelstraat. [38]
1982: Oud papier: iedere 2e en 4e zaterdag van de maand wordt het papier opgehaald.
1985 / 1992: oud papier Harmonie de Goede Hoop haalt regelmatig, ongeveer 1 keer per 8 weken papier en karton op. De exacte data staan in het Gemeenschapsblad. [39]
1991-1993 Op dinsdag en woensdag haalt de gemeente het huisvuil op. Moet worden aangeboden in containers. Grof vuil dat niet in de container gestort kan worden kan men iedere zaterdag tussen 13 en 15 uur komen storten in een container op de gemeentewerf. Probleemstoffen kan men iedere zaterdag komen storten op de gemeentewerf. Klein Chemisch Afval (KCA) werd 4 keer per jaar aan huis opgehaald en moet worden aangeboden in de Milieubox. [40]
1993 Per keer mogen maximaal 3 platen asbest worden aangeleverd. [41]
1993 Glascontainers staan op: Hoek Janssensstraat / Koppelstraat. Hoek Terlingenplein / Kerkstraat. Hoek Julianalaan / Wilhelminalaan. Hoek Van Roijstraat / Jan van Rixtelstraat. 1987 Glascontainers staan op: Hoek Janssensstraat / Koppelstraat. Hoek Terlingenplein / Kerkstraat. Hoek Julianalaan / Wilhelminalaan. Hoek Van Roijstraat / Jan van Rixtelstraat. [42]
1993 Iedere 2e en 4e zaterdag van de maand wordt huis aan huis papier opgehaald. 1987 Glascontainers staan op: Hoek Janssensstraat / Koppelstraat. Hoek Terlingenplein / Kerkstraat. Hoek Julianalaan / Wilhelminalaan. Hoek Van Roijstraat / Jan van Rixtelstraat. [43]
Gemeentearbeiders
Lijst van gemeentearbeiders in de gemeente Aarle-Rixtel
Winkels
1982 / 1985 Koopavond elke vrijdag tot 21:00 [44]
het archief
In oktober 1933 dringt de rijksarchivaris in Den Bosch er op aan om een brandvrije bewaarplaats voor het oud archief aan te leggen. Een besluit hierover wordt naar de toekomst verschoven.
Gemeentegids
De gemeente Aarle-Rixtel gaf een gemeentegids uit. De 1e druk was in maart 1971. Tekst en samenstelling: Bert Uijtenbogaart.
Gemeentewapen
Koninklijk Besluit 24-7-1961: [45]
Gevierendeeld:
I en IV. In sabel een leeuw van goud, getongd en genageld van keel;
II en III. In zilver een dubbelstaartige leeuw van keel, gekroond en genageld van goud.
Het schild ter rechterzijde gehouden door de Moeder Gods, houdende in de linkerhand het Kindeke Jezus, alles van goud.
Gemeentevlag
Vastgesteld door de gemeenteraad op 27-12-1973.
een vlag van twee banen met afwisselende kleuren blauw en rood en over het snijpunt een witte vierpuntige ster ter hoogte van viervijfde van de vlag.
Bronnen
- ↑ Boek: de stad en de meierij van 's Hertogenbosch 1825 blz 170
- ↑ Boek: een pront wijf, een mager paard... 1993 blz 213
- ↑ Historie van Aarle-Rixtel 1966 Merkelbach blz 5
- ↑ Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992. blz 48
- ↑ Gemeentegids 1994-1996
- ↑ Gemeentegids 1974 blz 21
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 11
- ↑ Boek:Wijka-Wijkb-Wijkc. Heemkamer Barthold van Heessel 2004 blz 9
- ↑ Boek:Het huis der gemeente. Jansen en Uijtenbogaart 1980 blz 19
- ↑ Boek:Wijka-Wijkb-Wijkc. Heemkamer Barthold van Heessel 2004 blz 11
- ↑ Boek:Wijka-Wijkb-Wijkc. Heemkamer Barthold van Heessel 2004 blz 11
- ↑ Gemeentegids 1991-1992 blz 19
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 19
- ↑ Boek:Aarlese mensen 2012 blz 18
- ↑ PIGU Project Integrale Geschiedenis Utrecht
- ↑ Boek:Leven in de brouwerij 1996 blz 171
- ↑ Parochie archief
- ↑ Boek: Een pront wijf... 1993 blz 296
- ↑ Boek:Aarlese mensen 2012 blz 19,46,230
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 33
- ↑ Gemeentegids 1987 blz 31
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 29
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 29
- ↑ Aarle-Rixtel anno 1900 2000 blz 11
- ↑ Boek:Leven in de brouwerij 1996 blz 186
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 29
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 32
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 9
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 9
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 9
- ↑ Krant Zuid-Willemsvaart 21-7-1940
- ↑ Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 114
- ↑ Gemeentegids 1971 blz 24
- ↑ Gemeentegids 1983 blz 6
- ↑ Gemeentegids 1983 blz 27
- ↑ Gemeentegids 1983 blz 29
- ↑ Gemeentegids 1994-1996 blz 21
- ↑ Gemeentegids 1987 blz 21
- ↑ Gemeentegids 1985 blz 29
- ↑ Gemeentegids 1991-1992 blz 23
- ↑ Gemeentegids 1993-1994 blz 23
- ↑ Gemeentegids 1987 blz 21
- ↑ Gemeentegids 1987 blz 21
- ↑ gemeentegids 1983 blz 56
- ↑ Gemeentegids Aarle-Rixtel 1994-1996 blz 13