Hagelkruis

Uit aarlerixtelwiki.nl
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Dorp: Aarle
Het hagelkruis is een stenen kruis dat staat in Aarle op de Hoog Akker.
Datering: Minimaal uit de 15e eeuw
Materiaal: blauw zerk
Afbeelding: in reliëf een archaïsche Christusfiguur, en bovenin een kleine vierkante opening.
Rijksmonument
Rondom staat een Jugendstil ijzeren hek van ongeveer 1910[1]

Geschiedenis

Veel Peellandse parochies kende een hagelkruis, maar dat van Aarle is het enige dat bewaard is gebleven.

1419: archief Commanderie van Gemert, pachtcontract waarbij Ywanus van Cortenbach, de landcommandeur van Aldenbiezen aan Gerardus Steenbecker diverse landerijen verpachtte in Aarle, waaronder 2 lopen land ter plaatse geheten: dat Haghelcrijs. [2]

1651: Bij de verkoop van een huis op Strijp word een voorwaarde gesteld dat er ook brood aan de armen gegeven word bij het hagelkruis. (in de ander Duitse landen heet dit de Hagelspende)

1701 Maatboek Aarle-Rixtel bron?

1799: Predikant Hanewinkel schrijft, uit zijn tweede reis door de Meierij: Digt bij de Kerk, in de akkers, staat een Kruis van blaauwen zerk, het hagelkruis genoemd; het zou deezen naam dragen, om dat het, door een wonderdaadige kracht, hagel, donder enz, van de graanvelden afweert, en dezelve dus beschermt en beveiligt.

1832 Het hagelkruis staat op de kadasterkaart van 1832.

Rond 1910: het kruis lag al lange tijd verwaarloosd op de grond. Men zette het op een voetstuk en plaatsten er een hek omheen. [3]

mei 1942: Het hagelkruis is door onbekende daders geheel vernield.

Eind juli 1942: het kruis is op mysterieuze wijze weer hersteld, hij staat weer recht en ongebroken op zijn voetstuk. [4]

Ook processies stopte bij het kruis op de kruisdagen en vroegen er Gods zegen over de vruchten der aarde.


Doel van het kruis

Er zijn verschillende verklaringen:

1 Zie hierboven 1799: Hanewinkel: het zou deezen naam dragen, om dat het, door een wonderdaadige kracht, hagel, donder enz, van de graanvelden afweert, en dezelve dus beschermt en beveiligt. [5]

2 Onze voorouders hadden een vrees voor kruisingen en samenkomsten van wegen want daar waren boze geesten. Door offers te brengen en aanroepingen te doen probeerden ze hen goed te stemmen. Veel later toen de mensen al christen waren geworden, bleven de mensen naar deze plaatsen komen om hun rituelen uit te voeren. Daarop plaatste de pastoor een kruisbeeld die men maar beter kon aanbidden, dan die oude rituelen uit te voeren. [6]

3 In 1927 heeft raadslid van den Heuvel van een oude inwoner vernomen, dat het kruis, geen hagelkruis is, maar een kruis dat een boer van het kerkhof heeft meegenomen en het daar heeft neergezet als schamppaal. [7]

Bronnen

  1. Boek:Aarle-Rixtel Cultuurhistorische inventarisatie 1990 blz 35
  2. Boek:van Ricstelle tot Aarle-Rixtel. Jean Coenen 1992 blz 60
  3. Historie van Aarle-Rixtel 1966 blz 109
  4. Boek:Oorlogsjaren in Aarle-Rixtel 1994 blz 72
  5. Boek: Reize door de Majorij van 's Hertogenbosch 1799 dertiende brief
  6. Gemeentegids 1971 blz 78
  7. Historie van Aarle-Rixtel 1966 blz 112